Crematogaster scutellaris

Z WikiMrówki

Opis

Crematogaster scutellaris
SYNONIM
brak
Cscutellaris.jpg
Robotnice C. scutellaris (autor: Fred)
Klasyfikacja taksonomiczna
Królestwo: Animalia
Klad: Euarthropoda
Klasa: Insecta
Rząd: Hymenoptera
Rodzina: Formicidae
Podrodzina: Myrmicinae
Plemię: Crematogastrini
Rodzaj: Crematogaster
Gatunek:  C. scutellaris
Nazwa binominalna
Crematogaster scutellaris
(Olivier, 1792)
Dane hodowlane
Trudność hodowli: 1/4*
Popularność hodowli: 2/4**
Okres rojenia: VIII-X
* 1 - łatwy, 4 - b. trudny ** 1 - popularny, 4 - niemal nie do zdobycia


Crematogaster scutellaris jest stosunkowo powszechnym gatunkiem zamieszkującym przede wszystkim ciepłe obszary wokół basenu Morza Śródziemnego. <<<Przejdź do mapy>>> Dendrofil i kserotermofil, na siedliska wybiera nasłonecznione lasy i ich obrzeża. Spotykany jest zarówno w środowisku naturalnym, jak i zarządzanym przez człowieka.

Wygląd

  • Królowa: 8-9 mm, ubarwiona podobnie jak robotnice.
  • Robotnice: 3-5 mm, dwubarwne - ich tułów oraz odwłok są czarne, natomiast głowa wyraźnie czerwona i połyskująca. Monomorficzne.
  • Samiec: 4-5 mm, ciemnobrązowy.

Behawior

Crematogaster scutellaris jest uważany za gatunek dominujący, mocno konkurencyjny, który wpływa na dynamikę społeczności innych gatunków mrówek oraz stawonogów na obszarach śródziemnomorskich (Baroni-Urbani, 1978; Cammell et al., 1996; Way et al., 1997; Marlier et al., 2002; Schatz and Hossaert-McKey, 2003).

Mrówki te charakteryzują szybka i sprawna rekrutacja, a także silne zachowania eksploracyjne. Tworzą rzucające się w oczy długie szlaki zapachowe, na których maszerują kolumny robotnic.

C. scutellaris reagują z reguły agresywnie dopiero wtedy, gdy zostaną sprowokowane. Wykazują jednak podwyższoną agresję w stosunku do niektórych gatunków (np. M. rubra, C. cruentatus) lub robotnic podkasty major P. pallidula, w przeciwieństwie do robotnic minor, które mogą nawet tolerować, co sugeruje związek z oceną zagrożenia.

Przeprowadzone w naturze obserwacje rywalizacji o przynęty białkowe pomiędzy C. scutellaris a P. pallidula, uważanych za ważnego konkurenta Crematogaster, pokazały, że C. scutellaris mogą skutecznie odstraszać przeciwników od źródła pożywienia i monopolizować zdobycz w większości przypadków.

W przypadku przynęty z roztworu sacharozy (najwyraźniej mniej interesującej od pokarmu białkowego), C. scutellaris były znacznie bardziej tolerancyjne, skłonne współdzielić źródło pokarmu, a nawet rezygnować z dalszej rywalizacji.

Metody obrony

Jad C. scutellaris wydzielony na końcu szpatułkowatego żądła zawiera wysoce elektrofilowe aldehydy (Pasteels et al., 1989), i ma on przede wszystkim funkcję obronną. Powstaje w wyniku mieszania się związków pochodzących z gruczołu Dufour’a oraz gruczołu jadowego. W reakcji tworzy się również kwas octowy, który pełni rolę alarmową (Leuthold and Schlunegger, 1973; Pasteels et al., 1989). Jad jest, co prawda, śmiertelny, ale nawet w przypadku małych mrówek śmierć następuje dopiero po kilkunastu godzinach. Sprawdza się jednak wyśmienicie w odstraszaniu i zniechęcaniu wrogich robotnic. Już sam uniesiony pionowo odwłok z kropelką jadu na końcu żądła sprawia, że wiele gatunków mrówek nie decyduje się na żadną ofensywną reakcję i stara się unikać konfrontacji. Gdy jednak dochodzi do walki, C. scutellaris nakłada kropelkę jadu na ciało oponenta. Skutkuje to natychmiastową ucieczką przeciwnika i próbami oczyszczenia się z toksycznej substancji poprzez ocieranie o podłoże. Reakcja jest szczególnie silna, gdy jad zostanie nałożony w okolice żuwaczek.

Nie stwierdzono używania broni chemicznej podczas polowań i obezwładniania zdobyczy. C. scutellaris nie używają jej również podczas rywalizacji wewnątrzgatunkowej. Ponadto wykazują dużą odporność na działanie własnej toksyny.

Gniazdo

Crematogaster scutellaris gniazduje przede wszystkim w drewnie – korze żywych drzew, a także martwych, powalonych konarach. Gatunki, które preferuje to: dąb korkowy, dąb omszony, dąb ostrolistny, buk zwyczajny, sosny pinia i alepska. Ich wybór miejsca gniazdowania nie musi ograniczać się do drewna. Znane są przypadki zamieszkiwania np. szczelin kamiennego muru (Soulié, 1956; 1961).

Gniazda budowane są nie tylko poprzez drążenie kolejnych komór i korytarzy. Mrówki te wewnątrz pni tworzą dodatkowo kartonowe struktury z przeżutego drewna i ziemi.

Struktura kolonii

Kolonie Crematogaster scutellaris są liczne i mogą zawierać nawet ponad 20 000 robotnic (Seifert, 2018). Zakładane są przede wszystkim przez pojedyncze królowe. Czasem kilka królowych wybiera to samo miejsce na na gniazdo. W takich przypadkach po pojawieniu się pierwszych robotnic królowe, które wcześniej się tolerowały, stają się sobie wrogie i rywalizują, aż przeżyje tylko jedna. Robotnice nie uczestniczą w walce. Hodowle laboratoryjne pokazały, że pleometrozja w przypadku tego gatunku nie wpływa zbyt pozytywnie na rozwój kolonii, gdyż królowe nie współpracują przy wychowie potomstwa.

Gdy kolonia się rozrośnie, gniazdo może przekształcić się w strukturę polidomiczną (z głównym gniazdem centralnym i rozmieszczonymi nieopodal dodatkowymi gniazdami satelickimi). W rezultacie C. scutellaris potrafi okupować nawet kilka pobliskich drzew. W takich rozległych gniazdach może dochodzić do oligoginii.

Królowe Crematogaster scutellaris w koloniach laboratoryjnych dożywały 20 lat (Casevitz-Weulersse, 1991).

Pożywienie

Na dietę białkową składają się martwe oraz żywe stawonogi, na które skutecznie polują. Chętnie zainteresują się także martwym kręgowcem. Korzystają również ze spadzi pluskwiaków (np. mszyc), zapewniając im przy tym opiekę.

Gatunek ten znany jest z magazynowania pokarmu białkowego w formie czegoś w rodzaju granulek składowanych w komorach gniazda. W taki sposób mrówki te mogą przechowywać nie tylko pokarm białkowy, ale również zaschnięte słodkie płyny.

Rójka

Lot godowy odbywa się późnym latem i jesienią. Królowa najczęściej zimuje przed wychowaniem pierwszego potomstwa.


Hodowla

Crematogaster scutellaris to mrówki łatwe w hodowli. Wykazują dużą aktywność oraz szybkie tempo rozwoju. Karmimy owadami oraz miodem, a dla urozmaicenia diety owocami. Najlepszym wyborem na gniazdo będzie takie z wypełnieniem korkowym. Mrówki wyraźnie sucholubne, stroniące od wilgoci, więc nie zaleca się przesadzać z nawadnianiem. C. scutellaris charakteryzują się bardzo dobrą przyczepnością odnóży, i łatwiej pokonywać im bariery z fluonu nałożone na pionowe ściany, dlatego też warto postarać się o arenę wyposażoną w rant. Zalecane jest dogrzewanie, jak w przypadku innych śródziemnomorskich gatunków. Większa kolonia może być źródłem nieprzyjemnego zapachu, za który odpowiadają prawdopodobnie wydzieliny obronne (np. kwas octowy).


Źródła


Autor: Revan